تهران- الکوثر: استان قم کوچکترین استان ایران و یک شاهراه ارتباطی محسوب می شود از این رو هر ساله میزبان تعداد زیادی از مسافران و گردشگران است.
گرچه طبیعت سبز ، کوه های بلند و قلل سفیدپوش ، سواحل نیلگون و… زیبا و تماشایی است ، اما در کویر نیز مناظر شگفت انگیز و دیدنی های بسیار وجود دارد که در هیچ جای دیگر نمی توان یافت. صحراهای پوشیده از نمک ، تپه های طلایی ، شن های روان ، کوه ها و تپه های خاکی و … همه از چشم اندازهای بی نظیر کویری قم است .
دیدنی های قم
1.دیدنی های شهری
حرم حضرت معصومه(ع)
حضرت فاطمه معصومه(ع)، دختر موسی بن جعفر (هفتمین امام شیعه) و «نجمه» است. تاریخ تولد ایشان به درستی مشخص نیست . ایشان پس از این که مامون حضرت امام رضا را به مرو فرا خواند به همراه جمعی از شیعیان برای دیدار و پیوستن به ایشان حرکت کرد اما در نزدیکی قم بیمار شدند و در قم ساکن شدند. حضرت معصومه تنها 17 روز در قم ساکن بودند و در سن 18 سالگی در حالی که هنوز ازدواج نکرده بودند در این شهر وفات یافتند. پیکر ایشان در مکانی که آن روز ها به نام باغ بابلان مشهور بود دفن گردید . این مکان امروز به حرم حضرت معصومه (ع) مشهور است و بنای بسیار زیبایی اطراف آن بنا گردیده است.
مرقد حضرت معصومه (س) در مرکز شهر قم واقع شده است که این مرقد از طرف شمال به میدان آستانه، از شرق به خیابان آیت الله مرعشى نجفى و از جنوب به مسجد اعظم و خیابان موزه و از طرف غرب به مدرسه فیضیه منتهى مى‌شود در سال ۶۰۵ هجری «امیر مظفر احمد بن اسماعیل»، بزرگ‌ترین استاد کاشی‌ساز آن زمان «محمد بن ابی طاهر کاشی قمی» را به‌کار ساخت و پرداخت کاشی‌های متنوع مرقد واداشت. در سال ۶۱۳ کاشی‌های مرقد آماده و کار گذاشته شد و اخیراً در سال ۱۳۷۷ شمسی مرقد مطهر به شکل جدید که آمیخته‌ای از کاشی و سنگ است تجدید بنا شد.
در سال ۹۶۵ هجری شاه طهماسب صفوی، در چهار طرف مرقد ضریحی آجری با منافذ باز آراسته به کاشی‌های هفت رنگ و کتیبه‌های معرق بنا نمود. در سال ۱۲۳۰ هجری قمری فتحعلی شاه همان ضریح را نقره پوش کرد که به مرور زمان فرسوده و در سال ۱۲۸۰ ضریحی که از نقره ضریح سابق و نقره‌های موجود در خزانه ساخته شد به جای آن نصب گردید. در سال ۱۳۶۸ هجری شمسی به دستور تولیت آن زمان شکل ضریح را تغییر دادند و در اسفند ماه ۱۳۸۰ شمسی اصلاحات و تعمیرات جدید صورت گرفت. تمام قسمت‌های نقره‌ای ضریح از نقره ۹۲ درصد با نقره ۱۰۰ درصد خالص خریداری شده از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعویض شد و چوب‌های زیر آن اعم از ستون و پایه و … به دست استادان اصفهانی ساخته و قلم‌زنی شد.
اولین گنبدی که «پس از سایبان حصیری موسی بن خزرج» برفراز قبر فاطمه معصومه بنا شد، قبه‌ای برجی شکل بود که به همت زینب دختر امام جواد از مصالح آجر و سنگ و گچ در اواسط قرن سوم هجری ساخته شد. به مرور زمان و پس از دفن بعضی از بانوان علوی در جوار فاطمه معصومه دو گنبد دیگر در کنار گنبد اول ساخته شد. این سه گنبد تا سال ۴۴۷ هجری برقرار بودند تا این که در همان سال «میر ابوالفضل عراقی» به تشویق شیخ طوسی (ره) به جای آن سه گنبد، گنبد مرتفعی، آراسته به نقش های رنگ آمیزی و تزیینات آجری و کاشی بدون ایوان و حجره بنا نهاد، که تمام قبور سادات و آن بانوان را فرا می‌گرفت.در سال ۹۲۵ هجری قمری همین گنبد به همت «شاه بیگی بیگم» همسر شاه اسماعیل تجدید بنا و سطح خارجی گنبد با کاشی‌های معرق آراسته گردید. ضمناً ایوان رفیع با دو مناره در صحن عتیق ساخته شد.
نهایتاً در سال ۱۲۱۸ هجری همزمان با سلطنت فتحعلی شاه قاجار گنبد با خشت‌هایی طلایی تزیین شد که تا سال ۱۳۷۹ شمسی باقی‌ماند. پادشاهان صفوی (شاه صفی، شاه عباس دوم، شاه سلیمان و شاه سلطان حسین) در سمت جنوب غربی حرم دفن شده‌اند. این قبرها تماماً برداشته شده و جای آنها هموار است. پادشاهان (فتحعلی شاه قاجار و محمد شاه قاجار) قاجار در ضلع شمالی صحن عتیق دفن شده‌اند. سنگ قبرها برداشته شده و اکنون در موزه نگهداری می شوند.
حرم مطهر و سه صحن آن همراه با مسجد بالاسر مساحتى بالغ بر 13527 متر مربع به خود اختصاص داده است. حدود 1914 متر مربع مساحت زیر بناى حرم مطهر است، و مابقى آن عبارت است از دو صحن‌جدید و قدیم. مرقد مستطیلى شکل است که گنبد آن با صفحات طلا پوشیده شده است. حرم همچنین داراى چهار مناره است هر کدام داراى حوض و یک تاج مقرنس مى‌باشد .
مرقد مطّهر حضرت معصومه (س) داراى هشت دَر است. چهار تاى آن در صحن نو و دوتاى آن در سمت غربى مرقد واقع شده‌اند و یک در آن به خیابان موزه و در دیگر به ورودى مدرسه فیضیه باز مى‌شود .
مسجد جمکران
بنا به روایتی بیش از هزارسال پیش در شب سه شنبه 17 ماه مبارك رمضان ، فرد صالح به نام حسن مثله جمكرانی به دستور امام زمان (عج) فرا خوانده می شود . وی در همین مكان فعلی مسجد ، حضرت را با جمعی از همراهان ملاقات كرده و دستور بنای مسجد با تشریفات خاص را دریافت می كند .وی برای اجرای این امر اقدام و این مسجد مبارك را بنا بر جزئیات اوامر حضرت مهدی (عج) احداث نمود .
مسجد جمکران واقع شده در ۶ کیلومتری شهر قم به طرف جاده کاشان در نزدیکی روستای جمکران واقع شده است.
مسجد جمکران یکی از زیارتگاه های مهم استان قم است که هر شب چهارشنبه هزاران نفر از نقاط مختلف کشور به قصد زیارت عازم آنجا می شوند.
تاریخچه ساخت بنای اولیه مسجد به سال 373 ه. ق. باز می گردد که در اثر الهام غیبی به یکی از علمای آن زمان؛ وظیفه ساخت مسجد بر عهده وی گذاشته می شود. ساخت این مسجد بنا به نقل عالم معاصر محدث نوری به فردی به نام شیخ حسن بن مثله جمکرانی مربوط می‌شود، به گفته او که در بیداری با امام دوازدهم شیعیان، مهدی دیدار کرده است و حجت بن حسن دستور ساخت مسجد را به وی داده است.
بعد از انقلاب اسلامی ایران به مسجد جمکران توجه شد و بیشترین توسعه آن مربوط به دو دهه اخیر می‌باشد که شکل و ساختار مسجد را از یک مسجد معمولی و کوچک به یک مکان مقدس و ویژه برای شیعیان صاحب الزمان تبدیل شد بسیاری از شیعیان شب چهارشنبه از روزهای هفته و شب نیمه شعبان – تولد مهدی – از روزهای سال را به این مسجد می‌روند و اعمال آن را بجا می‌آورند. اعمال آن دو رکعت نماز تحیت مسجد است و دو رکعت نماز که به نماز امام زمان مشهور است به شیوه‌ای خاص بجای آورده می‌شود
در میان شیعیان بحث های زیادی در خصوص ملاقات با امام زمان مطرح است. عده‌ای با استناد به روایاتی، آن را در خواب ممکن می‌دانند. دریافت نامه از مهدی (عج) پس از غیبت کبری نیز مورد قبول بسیاری از شیعیان است. اما عده‌ای از جمله برخی از معاصرین، با استناد به نامه‌ای که حجت بن حسن مهدی (عج) به آخرین وکیل خویش ارسال نموده است، که شیعیان به توقیع ناحیه مقدسه از آن نام می‌برند، مشاهده امام زمان (عج) در بیداری را بر خلاف نامه منسوب به مهدی می‌دانند.
بازار قم
بازار سنتی قم که همواره بوی عطر از آن به مشام می رسد سالهاست میزبان مسافرانی است که سوهان و مهر و سجاده را می خرند تا به عنوان یادگار هدیه کنند. بوی سوهان تازه که معمولا در کارگاه های کنار مغازه ها طبخ می شود از هر سو زائران را فرا می خواند.
2.دیدنی های طبیعی
دریاچه نمک
دریاچه نمک از جاذبه های طبیعی استان به شمار می رود . این دریاچه بخشی از کویر نمک است که در شرق قم واقع شده و فقط زمستان ها آب دارد. حضور ورقه های نمک و برداشت آن که از اوایل تابستان در منطقه جنوبی این دریاچه آغاز می شود، دیدنی است .
غارها
غار وشنوه : در 60 کیلومتری قم در کوه اردهال چهار غار قرار دارد که در داخل یکی از آنها منبع عظیمی از آب وجود دارد. این آب از شکاف کوه سرازیر می شود و به صورت چشمه فوران می کند . این غار یکی از جاذبه های بسیار دیدنی استان قم به شمار می رود . غار کـَهـَک : در 30 کیلومتری جنوب قم واقع است و یکی از آثار طبیعی و باستانی استان به شمار می رود .
شهرکهک
شهر کَهـَک؛ این شهر از سه سمت مشرف به ارتفاعات است و دره زیدان در شرق آن قرار دارد از این رو دارای آب و هوایی معتدل و است . حضور امامزاده زینب خاتون ( ع ) ، خانه ملاصدرا و غار معروف کهک عامل مهمی برای جذب گردشگران به این منطقه است . ملاصدرای شیرازی سالها در این شهر زیست و بسیاری از کتب گرانبهای خود را در این مکان نگاشته است.
دریاچه حوض سلطان
دریاچه حوض سلطان که با مساحتی حدود 330 کیلومتر مربع ، به ” دریاچه ی قم ” ، ” دریاچه ی شاهی ” و ” دریاچه ی ساوه ” نیز مشهور است ، در جهت غربی – شرقی در شمال غربی دریاچه نمک و شمال استان قم قراردارد . برخی با توجه به نام ساوه که به آن داده اند، آن دریاچه را به حوض سلطان منتسب کرده اند، از جمله ” گوبینو” و ” دیولافوآ ” در سفرنامه های خود می نویسند احتمالاً این دریاچه ممکن است بخشی از دریای بزرگ ساوه بوده باشد که در روز تولد پیغمبر (ص) خشک شده و این نشانه ای از ظهور پیغمبر اسلام بوده است .
تفریحگاه ها و زیارتگاه های قم
نادیده های قم بسیار است. این شهر حتی برای خیلی از قمی ها که در آن روزگار سپری می کنند، شهر ناشناخته ای است. تیمچه محجوب بازار که نشانه شعور و سلیقه بالای سازندگانش است. مسجد مسن اما مقاوم و پابرجای جامع که با تمام سادگی اش دلرباست و خانه مفصل و برجسته زند که نمونه ای است از خانه هایی به سبک و سیاق سکونتگاه قاجاری قم. حتی بعید است همان حرم پرطرفدار حضرت معصومه(س) را هم کامل و دقیق دیده باشید.
معمولا زوار قم به محض ورود به شهر می آیند به پابوسی حضرت معصومه(س). علاوه بر زیارت مرقد مطهر می توانید بر سر مزار آیت الله العظمی بروجردی، شیخ فضل الله نوری یا حتی پروین اعتصامی حاضر شوید و فاتحه ای نثار روحشان کنید.
مرقد علمای معاصر را هم می توانید یکجا در مسجد بالا سر زیارت کنید. در این میان اگر وقت داشتید و دو در چوبی واقع در صحن عتیق باز بودند، می توانید نگاهی هم به گچکاری های پر کار و با شکوه مقبره مستوفی و فتحعلی شاه قاجار بیندازید که حالا به استناد تابلوهایشان به دفتر سایت حرم و امور بین الملل تغییر کاربری داده اند.
مسجد بزرگ اعظم که در جوار مرقد حضرت معصومه(س) قرار دارد و به خرج آیت الله العظمی بروجردی و به تدبیر مرحوم لرزاده بر پا شده از دیگر دیدنی هایحرم است.
اما جاذبه های زیارتی قم به همین جا ختم نمی شود. در سفر به قم می توانید به یکی از مسن ترین بناهای شهر در خیابان آذر یا همان طالقانی سری بزنید و سراغ مسجدی را بگیرید که درباره سن و سالش حرف و حدیث های زیادی مطرح شده. مسجد جامع قم که بخش عمده آن در قرن ششم برپا شده است. یعنی همان عرقچین آجری که سوار بر گنبدخانه مربع شکل است. به علاوه ایوانی که حالا پیش روی شماست و تمام ظلع شمالی مسجد را پوشانده است. باعث و بانی ساخت و سازهای فتحعلی شاه قاجار است.
عظمت گنبد 30 متری بنا را تا از در گنبدخانه داخل نشده اید و سرتان را بالا نگرفته اید، متوجه نخواهید شد. بعد از گشتن توی تمام شبستان های مسجد، وقتش است راه بیفتید. در حال ترک کردن صحن مسجد، وقتی که دارید پله های هشتی را یکی یکی بالا می روید، درست در قاب در، سر در زیبایی ظاهر می شود که از آن مدرسه جهانگیرخان است. اگر لای دو لنگه در چوبی مسجد باز بود، حتما سرکی هم داخل مدرسه بکشید. پشت در جنوبی، یک حیاط و حوض مرکزی با تعدادی حجره نقاشی شده منتظرتان هستند. مدرسه جهانگیر خان با تمام کوچکی محل تحصیل عالمان بزرگی بوده است.
بعد از آن کوچه مسجد جامع را به سمت میدان کهنه در پیش بگیرید تا میل بلند بالای مسجد پامنار سر راهتان قرار بگیرد. با پیچیدن به سمت چپ در کوچه کلهر سردر معظم مدرسه غیاثیه را خواهید دید. از تمام مدرسه فقط سردرش باقی مانده است و البته از عظمت همین سردر می شود حدس زد که مدرسه در قرن هفتم چه بنای مفصلی داشته است.
کمی قدم زدن به سمت راست شما را به کوچه امامزاده حمزه می رساند. 20 قدمی از کوچه را طی نکرده در انتهای فضای سبزی جمع و جور، پله های ورودی بنا به پیشوازتان می آیند و عجیب و غریب ترین گنبدی که تا حالا در ابنیه ایرانی دیده اید، سر راهتان سبز می شود. گنبد صدفی شکل که از ترکیب یک گنبد کم خیز و یک فرم مخروطی به وجود آمده حاصل سلیقه معماران اوایل سده 14 است.
صحن و حرم امامزاده را که از فرزندان امام موسی کاظم(ع) است، امین السطان در مدت اقامتش در قم ساخته است. هنگام زیارت ضریح امامزاده حمزه، ضریح ساده و کوچکی که در جوار امامزاده قرار دارد را از قلم نیندازید که فیض زیارت جد شاهزاده را از دست می دهید.
مدرسه فیضیه در قم میدان آستانه مقدسه و در جوار حرم مطهر حضرت معصومه (س) قرار گرفته است با توجه به کتیبه سردر ایوان جنوبی آن که به شاه طهماسب صفوی منسوب شده است بنای اولیه مدرسه با نام مدرسه آستانه مربوط به قرن ششم هجری بوده و تا اواخر قرن یازدهم با همین نام مشهور بوده است ،بنای فعلی آن در سال ۱۲۱۳ و ۱۲۱۴ق، توسط فتحعلی شاه ساخته شده است. مدرسه فیضیه از نیمه نخست قرن 13 هجری قمری جایگزین مدرسه آستانه شد.
بنای مدرسه چهار ایوانی است و در دو طبقه با ۴۰ حجره پایینی متعلق به عصر قاجار و ۴۰ حجره بالایی متعلق به قرن چهاردهم هجری قمری بنا شده است. قدیمی ترین بخش مدرسه، ایوان جنوبی آن است که به تاریخ ۹۳۹ هجری قمری با کاشی های زیبای معرق، متعلق به عصر صفوی تزیین شده است .سردر ورودی این مدرسه دارای طاقی جناغی شکل است. صحن اصلی آن با ابعاد ۵۰ در ۸۹ متر، دارای چهار ایوان در دو طبقه است.
امام خمینی (ره) پس از ورود به قم در سال 1301 در حجره‌ی 23 مدرسه فیضیه سکونت داشتند، در 29 اسفند 1341 شاهد یورش ماموران شهربانی و ژاندارمری قم به مدرسه فیضیه بودیم و در فروردین 1342 نیز فیضیه یک بار دیگر هدف حمله نظامی قرارگرفت، به دلیل قرار گرفتن فیضیه در کانون مبارزات سیاسی و فعالیت‌های اجتماعی امام خمینی (ره) رژیم شاه نیز این مدرسه را محلی برای اجتماعات سیاسی و پناهگاه طرفداران انقلاب به حساب می آورد. در خرداد سال 1354 تظاهراتی به انگیره بزرگداشت خاطره شهدای 15 خرداد در فیضیه برگزار شد که به تعطیلی مدرسه تا پیروزی انقلاب اسلامی انجامید.
مدرسه یک بار در سال ۱۲۵۵ق توسط حاجی علی محمد فیض مرمت شد وپس از آن توسط آیت الله میرزا محمد فیض در طبقۀ دوم قسمت‌های شمالی و شرقی مدرسه حجره سازی شد و در سال ۱۳۰۱ آیت الله حاج شیخ عبد الکریم حائری حجره‌های دیگر قسمت‌ها را کامل کرد. در سال ۱۳۷۰ق آیت الله بروجردی در کمرگاه ایوان غربی یک طبقۀ دوم ایجاد کرد.
نامگذاری این مدرسه به نام فیضیه به جهت این بوده که فیض کاشانی که مدتی در این مدرسه تدریس می‌کرده و این مدرسه، محل تدریس و محل اقامت وی در مدت اقامتش در شهر قم بوده است. به همین جهت، این مدرسه در بین مردم به نام مدرسه فیض معروف شد. برخی نیز معتقدند که این نام از زمان تجدید بنای مدرسه در دوره قاجار و به پیشنهاد علمای این دوره رایج شد. این احتمال با توجه به اینکه خاندان فیض در دوره قاجار ریاست شرعی شهر قم را برعهده داشتند. برجسته‌تر می‌شود.
این اثر در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۸۶ با شماره ی ثبت ۲۰۷۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مقابر باغ گنبد سبز که مربوط به قرن ۸ ه.ق است در بخش شرقی شهر و در خیابان انقلاب قم جنب گلزار شهدا واقع است و سه اثر تاریخی از قرن هشتم هجری كه در فرهنگ معماری ایران، برج های آرامگاهی نامیده می شوند را در خود جای داده است. این باغ در محلی که به دروازه کاشان مشهور است و گنبدهای آن نیز به گنبدهای دروازه کاشان معروف اند قرار دارد. مردم قم، این سه بنا را به صورت مجموعه مدفن سعد، سعید و مسعود از بزرگان عرب های اشعری و احیاکنندگان قم در دوره اسلامی می دانند. بر اساس کتیبه تاریخی موجود، این سه گنبد، مدفن خواجه اصیل الدین، خواجه علی صفی و شخص گمنام دیگری است. البته به غیر از افراد نامبرده ؛ افراد دیگری از همان خاندان در زیر این گنبد ها مدفون هستند .
مقابر گنبد سبز از نگاه هنر گچبری از نمونه های بارز و منحصر به خود به شمار می روند و شامل : ۱- برج مقبره خواجه اصیل الدین ، محل دفن دو تن از امرای خاندان صفی به سال ۷۶۱ هجری قمری است . ۲- برج مقبره خواجه علی صفی محل دفن سه تن از امرای خاندان صفی به سال ۷۹۲ هجری قمری است ۳- برج مقبره شمالی متعلق به اواخر قرن هشتم و اوایل قرن نهم هجری قمری است .
با توجه به اینکه بدنه استوانه ای شکل بنا به صورت دوازده وجهی است از داخل بنا به هشت ضلعی منظم تغییر شکل داده است . تزیینات این بنا ها که انواع تکنیک های گچبری در آن به کار رفته ، از گنبد سلطانیه تأثیر گرفته و نوع آجر چینی منظم و متحد الشکل و طرح های بسیار زیبایی از شمسه و اسپرهای کار شده و کتیبه های به خط ثلث یا کوفی با گچبری برجسته سفید رنگ و زمینه لاجوردی با نقوش اسلیمی میان دو حاشیه نقش و نگار شده و در ادامه طاق نما ها و درگاه هایی چند گانه که به صورت قرینه و مقرنس گشته حاکی از شیوه های متنوع گچبری چند رنگ است و قسمت هایی از آن توسط شمسه ای عظیم با گره بندی های متعدد تزین یافته که همه آن ها نمونه هایی بسیار زیبا و بدیع از نوع هنر معماری ذوق و سلیقه گچبری و رنگ آمیزی هنرمندان قمی در آن زمان به نمایش می گذارد.
مقابر باغ گنبد سبز در پانزدهم دی ماه سال ۱۳۱۰ با شماره ۱۲۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده است .
دریاچه نمک حوض سلطان در 35 کیلومتری شمال قم و 85 کیلومتری جنوب تهران و در حاشیه بزرگراه تهران – قم قرار دارد این دریاچه که به دریاچه ساوه قم و دریاچه شاهی هم معروف است به مساحت تقریبی 240 کیلومتر مربع در شمال باختری دریاچه نمک واقع شده است. حوض سلطان در سال ۱۸۸۳ میلادی و بر اثر ساخت جاده شوسه تهران قم تشکیل شد.
دریاچه نمک حوض سلطان شامل دو چاله جدا از هم یکی به نام “حوضسلطان” و دیگری به نام “حوضمره” است که با آبراهه باریکی به هم وصل می‌شوند. حوض باختری (حوضسلطان). حوض خاوری (حوضمره)، وسعت و شکل دریاچه حوض سلطان متناسب با ورود آب و میزان بارندگی آن در فصول مختلف سال متفاوت است. در موقع پرآبی سطح دریاچه گسترش می یابد و آب آن اراضی پست و شوره زار باتلاقی پیرامون را می پوشاند و دریاچه بزرگی به طول 18 وعرض 16 کیلومتر تشکیل می دهد. رودهای متعددی به این دریاچه وارد می شوند که عموما از اراضی شوره زار و نمکی اطراف عبور می کنند. از جمله این رودها می توان به رود شور و قره چای اشاره کرد.
رسوبات حوض سلطان بیشتر از نوع گچ و نمک، مارن و رس است. بررسیهای لرزهنگاری و حفاری نیز نشان داده که نمک تا عمق 46 متر وجود دارد. این نمک، به صورت 5 لایه جدا از هم با ضخامت کل تا 20 متر است که با رسهای قهوهای تا خاکستری از یکدیگر جدا می‌شوند.درون دریاچه نیز جاده خاکریزی هست که برای جلوگیری از فرو رفتن خودروها در باتلاق و بهره برداری از نمک دریاچه مورد استفاده قرار می گیرد.
کوه خضر نبی در ۶ کیلومتری از مرکز قم به سمت جنوب و در جوار شهرک ایثار قرار دارد و از فراز این کوه تمام شهر قم دیده می‌شود. کوه خضر نبی منسوب به حضرت خضر(ع) دارای بیش از سه هزار سال قدمت است.
بر قله کوه خضر نبی در سه هزار سال پیش غاری بوده که امروز به مسجد کوچکی تبدیل شده‌است و گفته می‌شود که در زمان قدیم این مسجد محل زیارت حضرت خضر نبی بوده‌است. سالها پیش قبل از اینکه هنوز شهر قم انقدر بزرګ نشده بوده کوه خضر نبی محل نیایش عارفان بوده است.همچنین کوه خضر نبی از نظر تفریحی نیز مورد توجه ساکنان قم، زائران و مسافران است و در روزهای تعطیل شاهد حضور خیل عظیم جمعیت به سمت این کوه هستیم.
مسیر بالارفتن این کوه به گونه‌ای با پله طراحی شده که در هر گروه سنی از کودک خردسال تا افراد کهنسال نیز می توانند از کوه بالا بروند.
امکاناتی از قبیل شبستان، سرویس بهداشتی، آب لوله کشی (پمپاژ آب)، تلفن همگانی، برق و … در آن وجود دارد لارم به ذکر است با توجه به ارتفاع کوه خضر نبی از سطح زمین درجه حرارت نسبت به شهر قم مطلوب‌تر و در تابستان‌ها خنک‌تر و زمستان‌ها سردتر است.
